Adviesbureau bbn opent CO2-neutraal kantoor
Tekst: Ton Brands / Marlous van Rossum
Foto’s: Alexander van Berge
Veel kantoren prediken duurzaamheid, maar CO₂-neutraal blijkt vaak een te hoge ambitie. Daarom koos bbn ervoor zelf hun nek uit te steken. Het viel tegen hoe weinig keuze er was aan CO₂-neutrale kantoren. Het alternatief was om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Samen met de eigenaar werd besloten een kantoor uit de jaren ‘90 geheel op te waarderen naar een CO₂-neutrale werkomgeving met tal van aanvullende duurzame ambities. Door onder andere maximale inzet op circulaire en biobased materialen. De uitbreiding van het kantoor werd volledig in hout opgezet, in contrast met het bestaande betonnen karkas van het gebouw. Juist het behoud van de oude betonnen constructie is een enorme duurzame winst. Dit traject kostte alle partijen veel tijd en energie, maar geeft, ten opzichte van een huurcontract tekenen en wachten op de verhuizing, een veel beter resultaat.
Installatiedeskundigen
Verantwoordelijke installateurs in het project waren De Wit-elektro en De Burg Installatietechniek. Maar ook bbn zelf heeft expertise in huis als het gaat om installatietechniek en onderkent het belang van goed functionerende installaties. Sterker nog: “Voor het goed functioneren van een gebouw, zijn de technische installaties cruciaal”, zegt het bedrijf op de eigen website. Om grip te krijgen op het onderwerp en goed te kunnen sturen, heeft bbn eigen installatiedeskundigen. “De specialistische inbreng van onze deskundigen leidt tot beter inzicht in de installatiekosten en Life Cycle Cost (LCC), maar ook tot een scherpe vraagspecificatie, doeltreffende planbeoordeling, voorstellen voor optimalisatie, toezicht op de kwaliteit van de uitvoering en commissioning.”
En: “Installaties verdienen meer aandacht dan ze vaak krijgen. De installatiedeskundigen van bbn leveren een cruciale bijdrage aan de kwaliteit en de kosten van het project. Bij nieuwbouw en transformatie vertegenwoordigen installaties een groot deel van de bouwkosten. Bij onderhoud zelfs ruimschoots meer dan de helft. Het is dan ook niet meer dan logisch dat een bureau dat van oudsher gespecialiseerd is in financiële sturing ook kennis van installaties heeft.”
Energieopslag
Een van de paradepaardjes in het project zijn de PCM-plafondeilanden van Inteco. PCM staat voor ‘Phase Change Material’, ofwel faseovergangsmateriaal (FOM), een soort thermische accu. PCM’s zijn materialen waarvan de faseverandering, van vast naar vloeibaar en vice versa, wordt gebruikt om warmte op te slaan en af te staan. In PCM’s wordt warmte opgeslagen voor gebruik op een later moment, vaak in een 24-uurs cyclus. PCM is een vorm van energieopslag.
De drijvende kracht achter de werking van het PCM is de centrale luchtbehandeling. Een PCM klimaatplafond draagt bij aan een gelijkmatiger binnenklimaat waarbij de temperatuur tussen de 21 en 26 graden Celsius blijft zonder de noodzaak van een gekoeld waterleidingnetwerk dat is aangesloten op een centrale koelinstallatie. Dat betekent tevens dat er met PCM klimaatplafonds wordt bespaard op het energieverbruik.
‘Voor het goed functioneren van een gebouw, zijn de technische installaties cruciaal’
De werking van de PCM in het bbn-hoofdkantoor is als volgt: gedurende de dag wordt de warmte opgenomen in het PCM met ondersteuning van zogenaamde verdringingsventilatie. Hierdoor treedt koeling op: het PCM op het plafond smelt. ’s Nachts is het tijd voor ‘ontladen’, de warmte van de dag wordt afgegeven door middel van vrije koeling met buitenlucht. Het effect is dat het PCM stolt.
Innovaties
Er zijn meer installatietechnische zaken die opvallen: wat te denken van de Dali verlichtingsarmaturen met geïntegreerde sensor voor interact toepassingen (aanwezigheid, daglichtregeling, energierapportage) van Signify. Deze oplossing is speciaal ontwikkeld om te integreren met de PCM-panelen. Opvallend duurzaam detail: tussen de PCM-plafondeilanden zijn katoenkabels toegepast. De algemene verlichting en sfeerverlichting zijn een ontwerp van studio Rublek.
En zo zijn er allerlei innovaties: toegangscontrole met de smartphone, zestien stuks laadplekken voor de elektrische auto’s, contactdozen voor het opladen van elektrische fietsen, een modern warmtepompsysteem en een accupakket om de opgewekte stroom te gebruiken wanneer er weinig tot geen zon is. De geplaatste PV-panelen hebben een vermogen van 85.000kWh per jaar.
Vloeiend proces
Voor de ambitieuze doelstellingen benaderde bbn ontwerper Odette Ex, die een jarenlange ervaring heeft met duurzaamheidsprojecten. Dankzij eerdere samenwerkingen, onder andere voor de Triodos bank, voelde de samenwerking voor beiden direct goed. De lat in dit ontwerp lag erg hoog en op het gebied van duurzaamheid werden geen concessies gedaan. Alle materialen, afwerkingen tot en met het losse meubilair werden op duurzaamheid gescreend. Continu werd daarbij de vraag gesteld wat is het voor materiaal, waar bestaat het uit en waar komt het vandaan. Biobased, circulair en met hergebruikt materiaal uit slooppanden, maakte dat het ontwerp continu aan verandering onderhevig was. Geen vastomlijnde ontwerpuitgangspunten, maar een vloeiend proces. Wat uiteindelijk heeft geleid tot een lijst van tientallen duurzaamheidsmaatregelen.
Circulaire materialen
De warme uitstraling van de CLT nieuwbouw biedt een aangename basis aan verblijfskwaliteit en is zoveel mogelijk in het zicht gehouden. In het kantoor zijn nergens verlaagde plafonds toegepast om de eenvoudige reden geen onnodige materialen toe te voegen. Het betonnen casco met prachtige cassetteplafonds is omarmd en met circulaire, natuurlijke materialen is er een nieuwe wereld ingelegd. Zoals een parketvloer gemaakt van hergebruikte kozijnen, circulaire tapijten, leemstuc en keimverf. Voor een goede akoestiek zijn wandvullende panelen van Biofold toegepast, een innovatief product gemaakt van gerecyclede jute koffiezakken. En zijn de betonnen cassettes voorzien van akoestisch spuitwerk gemaakt van gerecycled verpulverd papier. En zoals gezegd is in de installatie gebruik gemaakt van passieve warmte opslag in zogeheten PCM-warmteaccu’s. Dit zorgt voor meer comfort, maar geeft ook minder materiaal en energieverbruik.
‘Installaties verdienen meer aandacht dan ze vaak krijgen’
Bij het losse interieur komen alle werkplekken, vergaderstoelen, horecastoelen en de lounge uit een tweede leven. Deels opnieuw gekleurd of gestoffeerd, maar ook letterlijk tweedehands gebruik. Voor alle maatwerkmeubels is gewerkt met duurzaam hout of staal.
Groen en welzijn
Groen speelt een prominente rol in het ontwerp. In het nieuwbouwgedeelte is een verdiepingshoge kast in CLT ontworpen met bakken vol groen. Voor de grote glazen scheidingswanden bij vergaderruimten of de werkplekken zijn lage bakken geplaatst met daarin een diversiteit aan potten en beplanting. Deze bieden een natuurlijke buffer en verzorgen een gevoel van privacy. Al het groen creëert een prachtig atmosferisch comfort in het pand. Het groen wordt bovendien flink ‘gepamperd’ met behulp van groeiverlichting.
Samenwerking
Samenwerking is de sleutel tot succes. Diverse adviseurs hebben een bijdrage geleverd aan dit project. Met als resultaat een creatieve, gezonde werkomgeving met ecologische en sociale waarden.
Oppervlakte: 1.300 vierkante meter
Start ontwerpfase: oktober 2021
Oplevering: juni 2024
Team
Interieurarchitect: Odette Ex – Ex Interiors
Projectarchitect: Mikel Keulards – Ex Interiors
Eigenaar en ontwikkelaar: Fortius Real Estate Development
Aannemer: Aannemingsbedrijf Houtman
Projectleider bouw: Jaap Logge
Installateur: De Wit-elektro en De Burg Installatietechniek
Verlichtingsadviseur: studio Rublek
Groenadviseur: het Groenlab
Interieurbouwer: Brandwacht en Meijer
Sloper/oogster binnenwanden: Rodenburg
Vloeren: Greveling betonvloeren en Hardeman Vloerbewerking
Biofold: Studio Samira Boom
PCM-plafonds: Inteco
