Braaf
Column Berry van Egten
Naast de lichtfabrikanten waren er ook een aantal fabrikanten van lichtregelapparatuur aanwezig en deze hebben altijd mijn bijzondere aandacht. Naast het geven van lichtlessen houd ik mij bezig met het bedenken van de mooiste lichtontwerpen. En ik durf te stellen dat je bij iedere (dus iedere) lichtvraag het niet alleen maar over armaturen dient te hebben maar juist ook over controls. Dit is blijkbaar voor velen een lastig onderwerp want wat wordt er het eerste uit bezuinigd in een project? Juist; de controls! En dat is echt een hele slechte zaak. Hoe kan het dat we blijkbaar niet in staat zijn om de meerwaarde van een lichtregelsysteem over te brengen op de opdrachtgever? Hoe zorgen we ervoor dat hij beseft dat een lichtregelsysteem geen luxe is maar er gewoon bij hoort? Er worden ook geen auto’s meer verkocht zonder airco of audio-systeem, toch?
Natuurlijk is de prijs van een lichtoplossing een belangrijke factor. Maar het is onze verantwoordelijkheid om de opdrachtgever zo goed mogelijk te ondersteunen en hem te behouden voor foute keuzes. Soms is het nodig dat we opdrachtgever beschermen tegen het nemen van een minder goede beslissing. Zelf heb ik in projecten wel eens de controls “verstopt” in het ontwerp door de armaturen ietsje duurder te maken en niet expliciet het “dure” dim-systeem weer te geven. Uiteraard had ik in de specificaties wel de mogelijkheden van dimmen, aansturing en kleurvariaties benoemd als eigenschappen van het lichtontwerp. De ervaring leert dat er nog steeds opdrachtgevers zijn die, bij een budget ronde, het duurste onderdeel uit het lichtplan schrappen. En dat is 9 van de 10 keer het lichtregelsysteem.
Waarom zeur ik hier nu zo over? Wanneer je het hart uit een lichtontwerp haalt, wat blijft er dan over? Een lichtplan wat voldoet aan de normen? Geweldig hoor, goed gedaan! Maar juist dat extra stukje wat we met controls kunnen realiseren maakt het systeem echt af. We kennen de argumenten zoals energiebesparing door gebruik te maken van het daglicht. Het veranderen van de kleurtemperaturen, het creëren van diverse sferen en veel meer. De beleving van de ruimte wordt beter doordat de controls reageren op de omgeving. Wij zijn als mens niet gebouwd om 40 uur in de week in een saaie, statische omgeving te werken. Kijk maar eens naar buiten, het lichtbeeld varieert iedere seconde en dat vinden we niet alleen fijn maar zo blijven we ook alert.
Dit vergt kennis en kunde, niet alleen op het technische vlak maar zeker op hoe wij als mens functioneren. Hoe werkt ons visuele systeem en hoe beïnvloeden we ons circadiaans systeem op een correcte wijze? Kortom de techniek ondersteund onze natuurlijke en instinctieve behoeftes en daarom dienen we naast veel van de techniek af te weten, we ook moeten weten hoe wij als mens in elkaar steken. Lastig? Zeker een echte uitdaging maar biedt ons ook de mogelijkheid om betere adviseurs en ontwerpers te zijn.
Naast controls zijn sensoren een onderwerp die hier bij horen. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is er wel een sensor voor beschikbaar. Het mooie is dat we al die verschillende soorten sensoren aan elkaar kunnen knopen om zo ons lichtregelsysteem nog meer complexere zaken te laten doen. Met een lidar sensor kun je bijvoorbeeld een grid uitzetten, in dat grid kun je zones aangeven en wanneer een onderbreking in een zone wordt gedetecteerd kan een trigger een actie activeren. Dit kan een actie zijn die het licht veranderd maar het kan ook een actie zijn wat specifieke informatie op een scherm laat zien. Of beiden. Controls en sensoren bieden ongekende mogelijkheden, het is er dus waarom zou je het niet gebruiken.
Of luister je altijd braaf naar de opdrachtgever en doe je precies wat hij vraagt? Blijf dan maar lekker kwispelen. Woef!
Berry van Egten
