Duurzaam installeren: Staan installateurs stil bij de impact van materialen?
Data en grafieken: USP Marketing Consultancy
Tekst: Pieter van den Berg – Serious Word Play
Dat duurzaamheid vaak over energiebesparing gaat is op zich niet raar. De bouw en het gebruik van gebouwen kost nu eenmaal veel energie en gaat dus vaak samen met veel uitstoot. Daarom is de trend om die gebouwen te verduurzamen, waarbij besparing en schone bronnen van energie voorop staan. Maar energieverbruik is zeker niet het enige aspect waar naar gekeken wordt bij de verduurzaming van gebouwen.
De bouw- en installatiesector produceren een grote hoeveelheid afval en gebruiken grondstoffen die een grote impact op het milieu kunnen hebben. Bij verduurzaming is het dus ook zaak om te kijken naar de materialen en de levensduur van producten, en naar het afval die de productie en verwerking met zich mee brengt. Daarbij gaat het dus meer om de duurzaamheid van materialen waar systemen uit bestaan dan om hun energieverbruik.
De vraag is in hoeverre installateurs daar ook mee bezig zijn. In hoeverre staan ze stil bij de duurzaamheid van de materialen waar de systemen en producten die ze installeren uit bestaan? Merken ze een vraag vanuit hun klanten? En wat verwachten ze van producenten van installatieproducten?
Die vragen staan centraal in dit artikel, dat gebaseerd is op informatie uit de European Electrical Installation Monitor, een continu onderzoek van USP Marketing Consultancy onder e-installateurs uit zeven landen (België, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Polen, Nederland en Spanje). Ieder kwartaal verschijnt een monitor rapport waarvoor ruim 800 installateurs ondervraagd zijn over hun economische ontwikkelingen en over wisselende thema’s en trends, waaronder duurzaamheid in de installatiemarkt.
Installateurs denken bij duurzaamheid vooral aan energieverbruik
Volgens de Nederlandse installateurs die we interviewden, speelt duurzaamheid in ongeveer de helft van hun installatieprojecten een rol. Als we vervolgens installateurs vragen naar de hoofdeigenschappen van duurzaamheid, dan staat energie voorop. Energie-efficiëntie en energiebesparing worden het meest genoemd (door 45 procent van de installateurs). Ook noemt 17 procent het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en 10 procent noemde een lage CO2-voetafdruk.
Die focus op energie en uitstoot is natuurlijk niet vreemd. We leven in een wereld waarin de impact van klimaatverandering steeds zichtbaarder wordt en waarin energieprijzen recent flinke stijgingen lieten zien. De versnelde energietransitie in Nederland ligt in het verlengde van dergelijke trends. Daarom is de focus van installateurs op energiebesparing, hernieuwbare bronnen en vermindering van uitstoot als ze het over duurzaamheid hebben geen verrassing
We vroegen de installateurs ook naar wat hun klanten bedoelen met duurzaamheid en ook daar gaat het vooral om energiebesparing, efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen. Bovendien staat bij veel klanten van installateurs het besparen van geld ook hoog op de lijst als ze vragen om duurzaamheid.
Duurzaamheid van materialen wordt veel minder benadrukt
Opvallend is dat klanten bijna alleen vragen naar die energie-gerelateerde eigenschappen van duurzaamheid en verder dus vrijwel niet doelen op de duurzaamheid van materialen. Installateurs denken daarentegen wat vaker aan de materiaal-gerelateerde eigenschappen als ze het hebben over duurzaamheid.
Een voorbeeld is een lange levensduur van duurzame oplossingen, door 16 procent van de installateurs genoemd als een eigenschap van duurzame producten. Die levensduur is gerelateerd aan de gebruikte materialen en heeft te maken met het verminderen van afval, al kan het ook in verband worden gebracht met kostenbesparing over een langere periode.
Eigenschappen van duurzaamheid die meer expliciet gaan over de materialen waaruit producten zijn gemaakt en de impact die ze hebben op het milieu worden nog minder genoemd. Zo noemde slechts acht procent als eigenschap van duurzame oplossingen dat ze gemaakt zijn van duurzame of gerecyclede materialen, en nog eens acht procent dat ze herbruikbaar zijn. Zes procent benadrukte dat ze gezonder zijn voor milieu en welzijn.
Toch hebben veel installateurs oog voor hergebruik van materialen en afvalreductie
Als we installateurs vragen naar eigenschappen van duurzame oplossingen, worden
duurzaamheid van materialen en de impact van materialen na gebruik van die oplossingen dus maar weinig genoemd. Dat wil echter niet zeggen dat ze helemaal niet bezig zijn met de impact die materialen van installatieproducten op het milieu hebben. Dat wordt echter pas zichtbaar als we verder doorvragen.
Een sprekend voorbeeld is dat meer dan de helft van de installateurs het er mee eens is dat het belangrijk is om verpakkingsafval te minimaliseren om zo het bouw- en installatieproces duurzamer te maken. De helft van de installateurs geeft zelfs aan daar al aan te werken. Hier gaat het dus om het vele verpakkingsafval dat tijdens het installatieproces vrij komt.
Als we kijken naar wat er met de installatieproducten zelf gebeurt aan einde van hun levensduur, dan hebben de installateurs een meer uitgesproken mening. Acht op de tien installateurs is er voorstander van dat fabrikanten oude of vervangen apparaten terugnemen. Met dergelijke ‘take-backprogramma’s’ kunnen fabrikanten zelf de demontage van systemen regelen en zo hergebruik van componenten en circulariteit van materialen bevorderen.
De bekendheid met gestandaardiseerde informatie over materialen is echter beperkt
Take-backprogramma’s van fabrikanten zijn slechts een voorbeeld van allerlei mogelijkheden om producten, componenten en materialen aan het einde van hun levensduur op een manier te verwerken die bijdraagt aan een duurzamer gebruik van materialen en circulariteit in de bouw- en installatiesector. Maar om daar rekening mee te houden moet er wel kennis zijn over materialen waaruit een product bestaat.
Twee veelgebruikte manieren om informatie over de recyclebaarheid van gebruikte materialen of de duurzaamheid van gebruikte grondstoffen van een product uit te drukken, zijn de Environmental Product Declaration (EPD: milieuproductverklaring) en het materialenpaspoort. Dat zijn (digitale) documenten waarin informatie over de milieu-impact van een product en de gebruikte materialen zijn verzameld en op een gestandaardiseerde manier worden weergegeven.
Onze resultaten laten zien dat installateurs over het algemeen niet erg bekend zijn met deze documenten. Slechts twaalf van de honderd installateurs die we interviewden gaf aan wel eens van EPD’s gehoord te hebben. Dertig van de honderd installateurs kenden het materialenpaspoort. Hoewel dat een hoger percentage is dan in alle andere landen die we in dit onderzoek onderzochten, is er nog steeds een grote meerderheid die nooit van het materialenpaspoort gehoord heeft.
Maar er is wel een behoefte aan informatie over de duurzaamheid van materialen en daar ligt een kans voor fabrikanten
Ons onderzoek laat zien dat installateurs bij het noemen van duurzaamheid meestal niet direct aan de duurzaamheid van gebruikte materialen van de installatieproducten denken. Wanneer hun klanten vragen naar duurzame oplossingen gaat het vooral over energieverbruik en geld besparen en zelden of nooit om de duurzaamheid van materialen waar die oplossingen uit bestaan. Desalniettemin is er best veel interesse in manieren om de impact die producten en materialen op het milieu hebben te minimaliseren.
Waar het aan lijkt te ontbreken is kennis over de materialen waaruit installatieproducten bestaan en over de herbruikbaarheid van materialen en componenten van installaties. Slechts een minderheid van de installateurs zijn bekend met EPD’s en materialenpaspoorten. Dat is vreemd, want 61 procent van de installateurs ziet wel het nut van het verstrekken van informatie over de duurzaamheid van productmaterialen aan hun klanten.
Hier ligt een kans voor de fabrikanten van installatieproducten. Naast take-backprogramma’s kunnen producenten zich inzetten om elk product te voorzien van informatie over de duurzaamheid en herbruikbaarheid van de materialen waaruit het is opgebouwd. Daarmee zijn de installateurs geholpen en is weer een stap gezet naar een duurzame en circulaire installatiesector.
USP Marketing Consultancy BV is een marktonderzoeks- en adviesbureau dat onderzoek verricht naar en adviseert rond vraagstukken op het gebied van bouw, vastgoed en installatie. USP is continu actief in deze branches en werkt voor veel toonaangevende marktpartijen zoals brancheorganisaties, uitgevers, kennisinstituten, fabrikanten, handelsorganisaties, bouwbedrijven en installateurs. De installatiesector kenmerkt zich door ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energiebesparing, ontwikkeling van nieuwe producten en concepten en het alsmaar belangrijker worden van de marketingfunctie. Voor meer informatie over USP; www.usp-mc.nl.
