Eric Zwemmer, KNX-trainer van het eerste uur

Eric Zwemmer weet nog goed hoe hij voor het eerst in aanraking kwam met KNX (toen nog onder de naam EIB). “Ik werkte destijds als hoofd elektrotechnische technische dienst bij een groot ziekenhuis. We zochten een oplossing om via een centraal systeem de verwarmingen aan te sturen en meldingen te krijgen als de artsen of verpleegkundigen werden opgeroepen. In die hoedanigheid onderzocht en testte ik allerlei bussystemen. Iemand raadde mij toen aan om op de beurs Hannover Messe – de voorloper van de Light & Building in Frankfurt – bij de stand van EIB te gaan kijken.”

30 jaar de toekomst

Vanaf Zwemmers bezoek aan de stand van het toenmalige EIB op de Hannover Messe begon het balletje te rollen. “Ze hadden destijds maar een kleine stand en een beperkt aantal aangesloten fabrikanten en producten”, zegt Zwemmer. “Ik besloot er toch een testje mee te doen en was snel overtuigd. Het universele aspect van de componenten en het feit dat producten van verschillende fabrikanten onderling konden communiceren, zorgden ervoor dat ik meteen dacht: ‘dit is een bijzonder bussysteem’. In mijn zoektocht naar de oplossing voor het ziekenhuis had ik veel bussystemen bekeken, maar dit was echt uniek. En dat is het eigenlijk nog steeds; ik denk niet dat er ooit nog iets als KNX komt. Je kunt nooit opboksen tegen de kracht van zoveel fabrikanten die op één systeem zijn aangesloten. Toen EIB net begon hoorde ik al dat het een systeem voor de toekomst was en installateurs zeggen dat nu tijdens de cursus nog steeds. Dat vind ik toch mooi: een systeem dat na 30 jaar nog steeds de toekomst heeft.”

Eerste lichting

Toen Zwemmer begin jaren 90 voor zichzelf begon, besloot hij om samen met zijn personeel actief aan de slag te gaan met de voorloper van KNX. “Er was toen nog geen enkele vorm van scholing of training”, herinnert Zwemmer zich. “We zaten daarom vaak bij de oprichters van EIB, die ons leerden hoe het protocol werkte. Deze ‘basisscholing’ vond in Duitsland plaats. Uiteindelijk besloot het bestuur van EIB de trainingen te formaliseren en ook een traject te realiseren om EIB/KNX-trainers op te leiden. Ik deed als enige niet-Duitstalige mee aan het eerste opleidingstraject voor KNX-trainers dat plaatsvond in Duitsland en haalde mijn certificaat.” Zwemmer geeft aan dat in Duitsland de vraag naar KNX-cursussen direct goed van de grond kwam na het opleiden van de eerste lichting KNX-trainers. “In Nederland bleef de vraag naar de cursussen helaas achter. De omslag naar een systeem dat producten van meerdere fabrikanten ondersteunde, kostte tijd.”

Inmiddels een dagtaak

Na ongeveer drie jaar volgde de omslag en steeg de vraag naar cursussen. Zwemmer: “Vanaf dat moment kreeg ik het druk en nam het aantal aanvragen voor de cursussen jaarlijks toe. Sinds 2011 geven we iedere maand de KNX basiscursus. Daarnaast verzorgen we ook trainingen op locaties bij groothandels, bij grotere bedrijven op kantoor en bij het ROC Maastricht. Verder bieden we de KNX Advanced cursus, de KNX Tutor cursus en een opfriscursus aan, voor mensen die eerder de basiscursus hebben voltooid. We bieden ook een training aan op basis van e-learning, waarna de cursist na een 12-urige praktijktraining een certificaat kan halen. Aan het begin van de coronacrisis ontwikkelden we de E-live cursus. Hiervoor volgen cursisten een online cursus met een virtueel practicum, waarbij de docent via de webcam uitleg geeft.” Voordat het coronavirus zijn intrede deed, was Zwemmer dagelijks bezig met het geven van KNX-trainingen. “De huidige maatregelen maken het geven van cursussen op locatie onmogelijk, dus momenteel is het wat rustiger. We denken nu na over alternatieve manieren om deze cursussen toch te kunnen aanbieden. De klassikale trainingen zijn met extra digitale hulpmiddelen en kleinere klassen wel weer opgestart.”

Uiteenlopende achtergronden

Zwemmer geeft tijdens de trainingen les aan vakmensen met uiteenlopende achtergronden. “Ik zie tijdens de trainingen werkvoorbereiders, installateurs, ICT’ers, mensen die als hoofd technische dienst werken, ziekenhuistechnici, politiemedewerkers en mensen die werkzaam zijn bij defensie. Vanuit de hele branche, ook vanuit de W-kant, komen mensen om de trainingen te volgen.” Die trainingen beperken zich overigens niet tot Nederland. Als KNX-tutor is Zwemmer ook bevoegd om internationaal trainingen aan te bieden. Zo werd de directeur van InstaVer bijvoorbeeld al uitgenodigd om een KNX-cursus te geven in China. “Als hobby leer ik Chinees en tijdens een beurs heb ik die kennis ingezet en wat woorden Chinees gewisseld met Chinese exposanten. Die vroegen toen of ik eens een KNX-training bij hen in China wilde geven. De trainingen over de grens staan nu even geparkeerd in verband met corona en de aankomende lancering van ETS6.”

Programmeren kun je leren

In vergelijking met protocollen als Z-Wave, ZigBee en bluetooth is KNX een redelijk complex protocol. De wereldwijde standaard is het enige protocol waarbij voor de meeste mensen een cursus vereist is om ermee te kunnen werken. Volgens Zwemmer is het in de toekomst waarschijnlijk mogelijk om op eenvoudiger wijze te programmeren met de ETS-software, maar blijft beheersing van de basiskennis – die tijdens de basiscursus wordt verstrekt – wel noodzakelijk. “Zonder de beheersing van de basis kun je er niet goed mee werken. Maar via KNX Inside biedt de KNX Association al een tool om via ‘slepen en plakken’ al wat eenvoudiger te programmeren. Met behulp van demofilmpjes en informatie op forums, zoals Smart Inside, kunnen installateurs en andere professionals ook extra kennis opdoen. Over het algemeen zie ik dat jongere cursisten en ICT’ers de stof wat makkelijker doorgronden en dat het voor oudere deelnemers en mensen met een elektrotechnische achtergrond wat lastiger is. Voor hen is de klassikale begeleiding tijdens de cursussen erg hulpvol.”

Blik op de toekomst

“Het is duidelijk dat KNX nog steeds volop in beweging is”, zegt Zwemmer, gevraagd naar hoe hij de toekomst van het wereldwijde protocol ziet. “De ontwikkelingen rondom IoT en KNX-secure zijn daar een goed voorbeeld van, maar ook de samenwerking met het DALI-systeem. Door het toenemende belang van softwarebeheer wordt KNX-management ook steeds belangrijker. Denk bijvoorbeeld aan ziekenhuizen en vliegvelden die te allen tijde moeten weten hoe de installaties ervoor staan. Ik verwacht ook dat het aantal KNX-installaties dat wordt gerealiseerd de komende jaren toeneemt. Installateurs die nog niet met KNX werken hoor je ook steeds vaker dat ze er wel mee aan de slag willen, uit angst om de boot te missen. KNX wordt binnen steeds meer projecten toegepast; met name in de utiliteit. Dat komt deels ook door het groeiende aantal aanbieders binnen dit segment. Daarnaast komen er steeds meer fabrikanten van klimaatoplossingen die met KNX werken op de markt, met bijvoorbeeld ook oplossingen voor in de glastuinbouw. Een deel van de groei komt dus ook door een verbreding van het werkgebied.” Voor Zwemmer betekent dit dat hij voorlopig nog genoeg werk heeft in het aanbieden van KNX-trainingen. “We hebben voorlopig onze handen vol. Naast de reguliere vraag naar cursussen, moeten we nog verschillende trainingen inhalen die door corona niet konden doorgaan. We zijn daarom nu aan het uitbreiden met twee extra docenten en cursuslokalen. We moeten blijven groeien om aan de vraag te kunnen blijven voldoen.”