Auteur: Leo Hoekstra

In restaurants moet de techniek steeds in een kort tijdsbestek zorgen voor een optimale sfeer en het ideale klimaat, zodat gasten van hun lunch, diner of borrel kunnen genieten. Daarnaast moeten het keukenpersoneel en de bediening er blind van op aan kunnen dat de techniek hen niet in de steek laat. Het laatste dat een restauranteigenaar wil, is een falend systeem op het moment dat het restaurant vol zit met hongerige klanten. Met KNX als universeel protocol kunnen horecaondernemers met een gerust hart de automatisering van alle gebouwgebonden installaties in één systeem onderbrengen.

Techniek zorgt voor terrascomfort

De eigenaren van grandcafé ’t Gerecht beseften een aantal jaar geleden al dat techniek bijdraagt aan het klantcomfort en de efficiëntie van de werkzaamheden van het personeel. Samen met Heinsius Electrotechniek uit Heerenveen creëerden zij specifieke gebouwautomatisering voor het terras die het comfort sterk verhoogt, maar ook het gemak voor de medewerkers en de exploitatie van het grandcafé verbetert. Zo installeerde Heinsius Electrotechniek bewegingssensoren onder de grote parasols op het terras aan de voorzijde, die het bedienende personeel een seintje geeft zodra mensen op het terras plaatsnemen. Zo hoeven bezoekers nooit lang te wachten op de bediening. Het grote terras van het grandcafé, dat werd uitgeroepen tot beste terras van Nederland in 2018, biedt plaats aan 260 gasten.
Heaters die op initiatief van KNX-gestuurde aanwezigheidssensoren automatisch aanslaan, zorgen dat deze gasten ook op koude avonden of op gure dagen comfortabel op het terras zitten. De heaters slaan automatisch aan op het moment dat gasten zich op het terras nestelen en de buitentemperatuur zich onder de ingestelde ondergrens bevindt.

Automatische sfeermaker

Naast de terrasverwarmers zijn ook de verlichting en de audio-installatie binnen in het grandcafé geautomatiseerd. De eigenaren weten hoe bepalend een sfeer is om gasten op hun gemak te stellen. Daarom bevat de automatisering meerdere scenes die op diverse momenten van de dag een nieuwe sfeer oproepen. “Afhankelijk van het tijdstip gaan bepaalde lampen aan of juist uit. Ook de muziek past zich aan bij de scene die op dat moment wordt opgeroepen. Daar heeft het personeel geen omkijken naar”, zegt systeem integrator Hedser Heinsius. “Met zo’n scene zorgen we dat het binnen in de zaak altijd goed en gezellig verlicht is. Zo kunnen mensen van buitenaf zien dat zij binnen moeten zijn voor de gezelligheid. Zou je de zaak op dat moment onvoldoende verlichten, dan lijkt het van buitenaf of ’t Gerecht gesloten is. Zodra het buiten donker is, treedt een nieuwe scene in werking. Daarin dimmen we de lampen in de zaak, zodat een gezellige ambiance ontstaat om heerlijk bij te dineren.” In het grandcafé zelf en in het boutiquehotel heeft Heinsius Electrotechniek alle technische installaties geautomatiseerd op basis van de wereldwijde standaard KNX. Van verlichting en audio tot en met het klimaatsysteem; en van de beveiliging van de koelinstallatie tot en met de legionellapreventie. Alles met het doel om het comfort van de gasten te maximaliseren en om het personeel zo breed mogelijk te ontzorgen.

Geprogrammeerde vrijheid

’t Gerecht is niet de enige horecaonderneming die ervoor kiest om alle technische installaties onder te brengen in een modern automatiseringssysteem op basis van KNX. Zo programmeerde het team van Heinsius Electrotechniek voor Grand Bistro Het Postkantoor in Heerenveen vier scenes in het KNX-systeem van het restaurant. Eigenaar Luberto Agricola bepaalde zelf de scenes op basis van zijn kennis over welke omstandigheden tot een sfeer leiden waarbij klanten zich prettig voelen. De vier scenes zijn gekoppeld aan de vier fases die het restaurant van Agricola dagelijks doorloopt: koffie en lunch, dineren, borrelen en sluiten. Licht, geluid en verwarming gaan automatisch in de bijbehorende stand, waarbij de overgangen zó geleidelijk zijn dat de gast niets merkt van de omschakeling in de sfeer. Ook horecaondernemer Meine-Jolle Gaastra van Brasserie No.14 in Lemmer maakt gebruik van een automatisering op basis van het KNX-protocol met voorgeprogrammeerde scenes. “Wat ik fijn vind, is dat de vrijheid, ondanks die integrale benadering, enorm is. Als we eens van een scene willen afwijken, dan is dat ook mogelijk. Elk onderdeel van de installatie kan ik bedienen op de iPad-visualisatie achter de bar of via mijn telefoon.”

Koeling onder controle

Het KNX-protocol binnen Brasserie No.14 stuurt, naast de sfeerbepalende scenes, ook de monitoring van de koel- en vriesruimte aan. Het monitoren van de koelingen is voor horecaondernemers een cruciaal onderdeel van het automatiseringssysteem. Bij een te hoge temperatuur in de koelruimte kan een grote hoeveelheid bederfelijke producten in één klap onbruikbaar worden. Sensoren op de deur van de koel- en vriesruimte van Brasserie No.14 voorkomen dat dit in de Lemmerse horecagelegenheid gebeurt. Zodra een personeelslid de koel- of vriesruimte niet goed afsluit, gaat na een korte periode achter de bar en op de telefoon van eigenaar Gaastra een alarm af. Dit monitoringssysteem is niet alleen goed voor de hygiëne van alle bederfelijke waar, maar ook voor het energiebeheer van de zaak. Niet alleen de temperatuur in de koel- en vriesruimten wordt gemonitord; ook de temperatuur in de meterkast wordt constant bewaakt. Op het moment dat deze boven de 50 ºC komt, gaat er een alarm af om het personeel en de installateur te waarschuwen. In Grand Bistro Het Postkantoor zijn, naast de koelcellen en de koelkasten, ook de gekoelde werkbanken met een temperatuurregelaar gekoppeld aan het KNX-systeem. Afwijkingen, uitval of aardlekken bij de gekoelde werkbanken komen daardoor snel aan het licht. Ook dan gaat er direct een alarmmelding naar de smartphone van de eigenaar en installateur Heinsius Electrotechniek.

Flexibele infrastructuur

Cafés en restaurants veranderen vrij vaak van uitstraling en / of concept. Loopt het een tijdje niet, dan gaat de hele inrichting op de schop, worden ruimtes verbouwd of verandert men de functie van het pand. Juist daarom is KNX een welkome gast in horecagelegenheden. Door de flexibele infrastructuur en het open protocol, is de ondernemer vrij om op welk tijdstip dan ook veranderingen of aanvullingen toe te passen. Met ruim 400 fabrikanten die producten maken die met KNX kunnen communiceren, is er altijd een product verkrijgbaar dat past bij de invulling die de eigenaar in gedachten heeft. Zo kan een zaak na een verbouwing weer snel draaien. Voor eigenaar Agricola van Het Postkantoor, die nu drie van zijn panden heeft uitgerust met een gebouwautomatisering op KNX, is er een belangrijk bijkomend voordeel. Hij kan het beheer van alle drie gebouwen nu via één visualisatiepakket uitvoeren. In één oogopslag ziet hij of alles naar behoren functioneert en kan hij waar nodig ingrijpen.