Het Klimaatakkoord, een weg naar meer duurzaamheid in Nederland
Dit artikel is hoofdzakelijk gebaseerd op informatie van de BouwMonitor van USP Marketing Consultancy. Voor deze monitor wordt iedere maand 900 online enquêtes verzameld onder verschillende marktpartijen in de bouw-, installatie-, en vastgoedsector, waarvan ongeveer een zesde van deze enquêtes wordt afgenomen onder installateurs. Iedere maand wordt een specifiek en actueel thema onderzocht. Recentelijk is daarbij ook het thema ‘Energietransitie’ behandeld. Dit onderzoek is in december 2020 uitgevoerd en geeft inzichten in hoe verschillende disciplines in de bouwwereld, waaronder de installateurs, aankijken tegen verschillende onderwerpen omtrent de energietransitie voor het behalen van het doel van het Klimaatakkoord.
Het Klimaatakkoord, wat houdt het in?
In het Klimaatakkoord hebben overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties samen afspraken gemaakt over welke maatregelen zij de komende 10 jaar gaan nemen om de CO2 uitstoot fors te verminderen. Vooral van de sector elektriciteit wordt een grote verduurzamingsactie verwacht (www.klimaatakkoord.nl). Zo is er besloten dat in 2030 zeven miljoen woningen en één miljoen andere gebouwen van het aardgas af zijn. Tevens wil Nederland in 2030 dat 70% van alle elektriciteit wordt opgewekt uit hernieuwbare bronnen. Met de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen, oftewel de energietransitie, moet uiteindelijk in 2050 de doelstelling bereikt worden dat Nederland helemaal geen fossiele brandstoffen meer gebruikt. Om alle doelstellingen uit het Klimaatakkoord te bereiken is er nog veel werk aan de winkel. Want uit cijfers van 2018 blijkt dat nog maar 7,2% van alle elektriciteit van duurzame bronnen afkomstig is (rijksoverheid.nl).
Waar staat Nederland ten opzichte van de rest van Europa.
Het Klimaatakkoord werkt natuurlijk niet als alleen Nederland zich hieraan houdt, maar liefst 195 landen werken mee aan het akkoord. Daarbij heeft de gehele Europese Unie afgesproken minimaal 40% minder uit te stoten.
Waar taan de Nederlandse E-installateur in de verduurzaming van projecten nu in vergelijking met 6 andere Europese landen?
Figuur 1. Duurzaamheid in zeven Europese landen (Bron: Q2 2020 Electrical Installation Monitor USP)
Uit figuur 1 blijkt dat Nederland het ten opzichte van de andere landen gemiddeld presteert qua duurzaamheid. Van onze Nederlandse E-installateurs werkt 85% wel eens met duurzaamheid binnen hun projecten. Waarbij twee van de vijf projecten worden beïnvloed door duurzame maatregelen. De installatiesector in Nederland is dus zeker op de goede weg. Maar in vergelijking met Frankrijk Spanje of het Verenigd Koninkrijk,, waar bijna de helft van de projecten beïnvloed wordt door duurzame maatregelen, valt er nog wat te verbeteren om ons steentje bij te dragen aan het behalen van de afspraken in het Klimaatakkoord.
Activiteiten van de E-installateur op het gebied van energietransitie
De energietransitie biedt natuurlijk ook nieuwe werkzaamheden en kansen voor de installateur. Uit figuur 2 blijkt dat vier op de vijf installateurs (zeer) actief is op het gebied van energietransitie. Vergeleken met het totaal van de bouwsector zit de installateur dus boven het gemiddelde. Met 56% is het actief aanbieden van energietransitie-aanpassingen bij projecten de meest gebruikelijke manier van de installateurs om bij te dragen aan de energietransitie. Daarnaast geeft 38% van de installateurs aan dat ze de expertise op het gebied van energietransitie aan het opbouwen zijn onder eigen medewerkers.
Figuur 2. Activiteit van bedrijven op gebied van energietransitie
Naast dat de installateurs zelf actief bezig zijn met het promoten van energietransitie-toepassingen en het verbreden van de kennis over dit onderwerp verwacht het grootste deel van de E-installateurs ook dat een toename zal zijn in projecten die bijdragen aan de energietransitie. Acht op de tien E-installateurs verwacht een toename in de energie neutrale nieuwbouw projecten, daarnaast is het gebruik van zonne-energie al een aantal jaar in opmars. In 2019 waren er iets meer dan 1 miljoen registraties van zonnepanelen in Nederland (CBS.nl). Vergeleken met het jaar ervoor is dit een toename van 36%. Dit zal naar verwachting nog meer toenemen. Figuur 3 toont dat drie kwart van de E-installateurs verwacht dat er een toename zal zijn in het aanleggen van zonnepanelen op zowel bestaande gebouwen als nieuwbouw projecten.
Figuur 3. Plaatsing van zonnepanelen
Arbeidstekort drempel om energietransitie doelen te bereiken
Hoewel de installateur aangeeft actief bezig te zijn met de energietransitie zijn er een aantal kritieke zaken die kunnen zorgen voor een kink in de kabel. Want ondanks het feit dat de installateurs de expertise onder eigen medewerkers probeert op te bouwen, blijkt uit figuur 4 dat vier op de vijf installateurs toch verwachten dat er de komende jaren een tekort komt aan vakmensen met kennis over de energietransitie.
Figuur 4. Verwachting van tekort aan expertise en belang van kennisuitwisseling
Het is daarom belangrijk om kennis uit te wisselen tussen de verschillende partijen in de bouw. Op de stelling: “Er moet meer kennisuitwisseling over de energietransitie plaatsvinden tussen partijen in de bouw” is met name de installatie sector het sterk eens. In totaal geeft 79% van de installateurs aan dat ze het (zeer) eens zijn met deze stelling. Aangezien de andere partijen binnen de bouw het grotendeels ook eens zijn met deze stelling, doet hier zich een mogelijkheid voor om het tekort van vakmensen te voorkomen door op tijd informatie met elkaar te gaan delen.
Meerderheid installateurs denkt dat doelstellingen Klimaatakkoord niet worden gehaald
De werkwijze van de overheid is een ander mogelijk struikelblok volgens de installateurs. De doelstellingen van de overheid zijn de grootste drijfveer voor de verduurzaming. Er wordt van de overheid ook verwacht dat zij hier de leiding in neemt. Volgens hoogleraar energiesystemen André Faaij kan de markt de energietransitie nooit volbrengen zonder regie, want markten sturen per definitie op de korte termijn. Dat botst fundamenteel met de intrinsieke karakter van energievoorziening: langdurige trajecten voor ontwikkeling van nieuwe technologie en heel grote investeringen met kapitaal dat zeer lange afschrijvingstermijnen kent (deingenieur.nl). Dit komt overeen met resultaten uit het onderzoek van de BouwMonitor waar blijkt dat twee derde van de installateurs vindt dat de overheid de regie hierin moet nemen om de doelstelling te behalen om CO2 neutraal te zijn in 2050. Daarbij vindt ook bijna twee op de vijf installateurs dat de overheid meer aandacht moet besteden aan de financiële kant van de energietransitie. Want niet alle burgers en bedrijven zullen zelf willen opdraaien voor de kosten en steun verwachten vanuit de overheid.
Conclusie
Met het ondertekenen van het Klimaatakkoord zijn we een weg ingeslagen naar een duurzamer Nederland. Hoewel de E-installateur in Nederland ten opzichte van zes andere Europese landen gemiddeld scoort op het gebied van duurzaamheid, zijn we wel een inhaalslag aan het maken. Echter, enkele struikelblokken moeten nog worden overwonnen. Zo geven de installateurs aan dat ze een tekort aan expertise omtrent energietransitie verwachten, wat mogelijk opgevangen kan worden door het delen van kennis tussen verschillende sectoren in de bouw. Ten tweede verwacht de installatiesector meer steun van de overheid op het gebied van het nemen van de regie en de financiële zaken omtrent de energietransitie. Maar ondertussen zijn we wel op de goede weg. Installateurs verwachten dat er meer energie neutrale projecten komen en dat er onder andere meer zonnepanelen geplaatst zullen gaan worden komende tijd.
USP Marketing Consultancy BV is een marktonderzoeks- en adviesbureau dat onderzoek verricht naar en adviseert rond vraagstukken op het gebied van bouw, vastgoed en installatie. USP is continu actief in deze branches en werkt voor veel toonaangevende marktpartijen zoals brancheorganisaties, uitgevers, kennisinstituten, fabrikanten, handelsorganisaties, bouwbedrijven en installateurs. De installatiesector kenmerkt zich door ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energiebesparing, ontwikkeling van nieuwe producten en concepten en het alsmaar belangrijker worden van de marketingfunctie. Voor meer informatie over USP; www.usp-mc.nl.
Grace Geeve, Research Analyst, USP Marketing Consultancy
