Leren en installeren: de behoefte aan cursussen in de installatiewereld

Er bestaat een breed scala aan cursussen en trainingen voor installateurs. Fabrikanten bieden bijvoorbeeld cursussen aan voor nieuwe technologieën en systemen die ze ontwikkeld hebben als gevolg van trends in de markt. Naast technologieën, systemen en producten ontwikkelen de regelgeving en veiligheidseisen in de installatiesector ook steeds door. Dat zijn niet de minste onderwerpen om de kennis van op peil te houden en vaak ook niet de makkelijkste.

Genoeg reden dus om cursussen te volgen zou je zeggen, maar die zijn niet gratis. En cursussen en training vergen niet alleen een investering in geld maar ook in tijd van de cursisten en dat kunnen installatiebedrijven niet altijd opbrengen. Als je bedenkt dat de installatiesector ook nog kampt met arbeidstekorten, is die tijd erg kostbaar. Tegelijkertijd wordt door arbeidstekorten soms personeel aangenomen dat minder gekwalificeerd is en juist cursussen kan gebruiken.

Om een duidelijker beeld te krijgen van de verhoudingen tussen cursusaanbod en trends en ontwikkelingen in de installatiewereld, vragen we installateurs om de twee jaar naar hun ervaring met en mening over cursussen. Worden er onder Nederlandse installateurs veel cursussen gevolgd? Hoe worden die gevolgd? Wat vinden ze belangrijke onderwerpen? Kortom, hoe zit het met de cursusbehoefte in de Nederlandse installatiewereld?

Die vragen staan centraal in dit artikel, dat gebaseerd is op informatie uit de European Electrical Installation Monitor, een continu onderzoek van USP Marketing Consultancy onder e-installateurs uit zeven landen (België, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Polen, Nederland en Spanje). Ieder kwartaal verschijnt een monitor rapport waarvoor ruim 800 installateurs ondervraagd zijn over hun economische ontwikkelingen en over wisselende thema’s en trends, waaronder training in de installatiemarkt.

Ruim negen van de tien Nederlandse installateurs gaan op cursus

Afbeelding 1: deelname aan cursussen

Om een eerste inschatting te krijgen van de cursusbehoefte onder installateurs, hebben we ze eerst gevraagd of ze afgelopen jaar cursussen hebben gevolgd. Van de Nederlandse installateurs gaf slechts zeven procent aan dat ze geen cursussen hadden gevolgd, terwijl maar liefst  93% zei afgelopen jaar één of meerdere cursussen gedaan te hebben.

Vergeleken met de andere onderzochte landen staan de Nederlandse installateurs daarmee bovenaan. Daar moet wel bij gezegd worden dat in de meeste landen het percentage installateurs dat training of cursussen volgt vrij hoog is. Het gemiddelde percentage van de zes onderzochte landen ligt op 84% en alleen België (72%) en Frankrijk (65%) komen onder dat gemiddelde uit.

Als we de percentages vergelijken met de meting die we twee jaar geleden deden, zijn er in de andere Europese landen flinke schommelingen te zien. Zo stond Duitsland toen met 55% installateurs die cursussen volgden onderaan de lijst, terwijl het percentage cursisten in België in 2023 juist weer een stuk hoger was dan in onze huidige meting. In Nederland is het percentage installateurs dat cursussen volgt in twee jaar tijd echter stabiel gebleven.

Het aantal cursussen is gedaald terwijl de vorm vrijwel gelijk is gebleven

Het gemiddelde aantal cursussen dat installateurs afgelopen jaar gevolgd hebben is daarentegen wel veranderd. Gemiddeld hebben Nederlandse installateurs afgelopen jaar negen cursussen gevolgd, terwijl dat er twee jaar geleden maar liefst zestien waren. Overigens weten we dat het aantal cursussen dat een installateur volgt ook sterk beïnvloed wordt door de grootte van het installatiebedrijf waarvoor die werkt. Bij grotere bedrijven worden doorgaans meer verschillende cursussen gedaan dan bij kleinere installateurs.

Interessant genoeg is het aandeel cursussen dat online werd gevolgd vrijwel gelijk gebleven. Gemiddeld werd 32% van de cursussen online gevolgd, terwijl dat twee jaar geleden 35% was. Daarmee is de verwachting die installateurs twee jaar geleden hadden over de manier van cursussen volgen min of meer uitgekomen. Toen dacht een meerderheid namelijk dat er geen verandering zou zijn of dat er minder online getraind zou worden.

Installatiebedrijven hebben flink wat over voor cursussen

Als we afgaan op het aantal installateurs dat afgelopen jaar op cursus is geweest, is de behoefte aan cursussen groot. Negen van de tien installateurs volgen immers cursussen, gemiddeld negen per jaar. Dat is een flink aantal cursussen en zoals gezegd zijn die niet gratis. Wanneer we de installateurs vragen wie dat betaalt, springen er drie partijen uit.

In ongeveer één op de vijf gevallen wordt een cursus of training betaald door fabrikanten of groothandels. Daarnaast wordt twaalf procent van de cursussen betaald met overheidssubsidies of door brancheverenigingen. Voor het overgrote deel, ongeveer de helft van de training en cursussen, draaien de installatiebedrijven zelf op voor de kosten. Het gemiddelde bedrag dat ze jaarlijks per werknemer uitgeven aan cursussen varieert echter sterk.

Afbeelding: Gemiddelde uitgaven aan cursussen en training

De grafiek laat zien dat veertig procent van de bedrijven tussen de €250 en €1000 uitgeven aan cursussen voor een werknemer, en dat nog eens twintig procent meer dan duizend euro per werknemer per jaar uitgeeft. Daar komt nog bij dat installateurs jaarlijks gemiddeld dertien dagen aan cursussen te besteden. Dat betekent dat installatiebedrijven hun personeel dus ook nog eens tweeënhalve week per jaar niet in kunnen zetten omdat ze op cursus zijn.

Vooral cursussen over regelgeving en veiligheidseisen zijn het meest relevant

Het bovenstaande laat zien dat installatiebedrijven gemiddeld flink wat investeren in cursussen voor hun personeel. Als je bedenkt dat 93% van de installateurs jaarlijks gemiddeld negen cursussen volgt en daar gemiddeld 13 dagen aan besteedt, is het duidelijk dat de cursusbehoefte onder installatiebedrijven en hun installateurs hoog is. Maar over welke cursussen hebben we het dan?

Niet elk onderwerp is immers even belangrijk voor de installateurs. Sterker nog, door een paar installateurs die afgelopen jaar geen cursus hadden gevolgd, werd als één van de redenen benoemd dat de onderwerpen niet relevant genoeg waren. Om een diepere indruk te krijgen van de behoefte naar cursussen over bepaalde thema’s vroegen we de installateurs ook welke onderwerpen zij het belangrijkst vinden.

afbeelding 3

De resultaten laten duidelijk zien dat cursussen over regelgeving en veiligheidseisen, genoemd door 69% van de installateurs, het meest relevant worden gevonden. Vervolgens vond bijna de helft van de installateurs nieuwe producten en innovaties een van de meest relevante onderwerpen om cursussen over te volgen. De derde plaats van meest relevante onderwerpen wordt gedeeld door digitalisering en slimme technologie enerzijds, en energie-efficiëntie en duurzaamheid anderzijds.

Woning- en gebouwautomatisering is ook een zeer relevant onderwerp

Hoewel het niet expliciet als onderwerp wordt genoemd, heeft gebouwautomatisering een verband met veel van de wel genoemde relevante onderwerpen voor cursussen. Digitalisering en slimme technologie (relevant volgens 35% van de installateurs) is daar een goed voorbeeld van, maar ook KNX/bussystemen (20%) hangen sterk samen met het aanleggen van verbonden en geautomatiseerde systemen.

Bovendien worden cursussen over productcompatibiliteit (24%) en connectiviteit (14%) genoemd, en laat dat nu juist twee onderwerpen zijn die installateur vaak noemen als pijnpunten bij het installeren van slimme en verbonden producten. En dat is toch een van de belangrijkste functie van de cursussen die installateurs jaarlijks volgen; om vervolgens probleemloos en efficiënt te kunnen installeren.

USP Marketing Consultancy BV is een marktonderzoeks- en adviesbureau dat onderzoek verricht naar en adviseert rond vraagstukken op het gebied van bouw, vastgoed en installatie. USP is continu actief in deze branches en werkt voor veel toonaangevende marktpartijen zoals brancheorganisaties, uitgevers, kennisinstituten, fabrikanten, handelsorganisaties, bouwbedrijven en installateurs. De installatiesector kenmerkt zich door ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en energiebesparing, ontwikkeling van nieuwe producten en concepten en het alsmaar belangrijker worden van de marketingfunctie. Voor meer informatie over USP; www.usp-mc.nl.

Data en grafieken: USP Marketing Consultancy

Tekst: Pieter van den Berg – Serious Word Play