Met technologie en gezond verstand beperk je de impact van vlambogen
Door Johan Beumer, Product Manager Benelux bij Eaton
De industrie elektrificeert. Fossiele brandstoffen maken langzaam maar zeker plaats voor elektriciteit. De elektrische vermogens worden groter en de installaties complexer. In een verdeler komen onder meer de voeding van het energiebedrijf, de eigen opwek van de zonnepanelen op het dak en de teruglevering aan het net samen. De complexiteit daarvan maakt het risico op het ontstaan van vlambogen in ieder geval statistisch hoger. De toegenomen vermogens maken daarbij de mogelijke impact van zo’n incident groter. Het gaat om de directe impact op mensen en materiaal en om de indirecte gevolgen voor medewerkers en bedrijfscontinuïteit. We weten dat een significant deel van de branden in Nederland ontstaat door kortsluiting, vlambogen of overbelasting in een elektrische installatie. Risico’s 100 procent uitsluiten is niet mogelijk, maar je kunt de kans op ongelukken wel zo klein mogelijk maken.
Veiligheid bij ontwerp en bouw
Dat begint bij het ontwerp en de bouw van een verdeelinstallatie. Daar moet je je al bewust zijn van hoe groot de vermogens zijn die de verdeler nu en bijvoorbeeld over tien jaar moet aankunnen en wat de risico’s zijn die daarbij horen. Denk goed na over de maatvoering. Te weinig ruimte kan leiden tot problemen met betrekking tot de warmtehuishouding in een verdeler. Compartimenteren kan een oplossing zijn om de installatie fysiek beter te scheiden. In sommige gevallen kan extra isolatie of afscherming nodig zijn. En welke beveiligingsmethodiek kies je om de impact van kortsluiting en vlambogen te minimaliseren? Er zijn geavanceerde beveiligingssystemen die de vlamboog binnen 3ms kunnen afschakelen. Die bieden bescherming tegen letsel, schade en gevolgschade. Zo’n hoog niveau van beveiliging is niet voor elk systeem noodzakelijk. Dit is afhankelijk van het totale vermogen in een installatie. Er zijn voor elke situatie goede technische oplossingen beschikbaar.
Behalve technologie speelt ook gezond verstand een rol. We komen nog steeds verdeelinrichtingen tegen die op zich goed ontworpen zijn, maar die niet de juiste IP-graad hebben. Dan kan ongedierte eenvoudig een verdeler binnentreden en een kortsluiting of vlamboog veroorzaken, met desastreuze gevolgen. Ook stof en vocht kunnen een incident veroorzaken. Het aanbrengen van de juiste afscherming en het gesloten houden van deuren, is dan ook van groot belang.
Richting 100 procent vlamboogveiligheid?
Als je een verdeelinrichting goed ontwerpt, bouwt en onderhoudt, ga je misschien richting de 100 procent vlamboogveiligheid. Maar de praktijk is dat er gewerkt wordt met en aan deze installaties. Tijdens deze werkzaamheden gebeuren de meeste ongelukken. De oorzaak is meestal routinematig handelen. Bedienend personeel, maar ook een installateur met vele jaren ervaring, doen logischerwijs veel op routine. Daardoor is er soms een gebrek aan zorgvuldigheid en alertheid.
De NEN3140 schrijft voor hoe je veilig kunt werken aan elektrische installaties. Het deel waaraan gewerkt wordt moet spanningsloos zijn. De installateur moet dat deel van alle voedingsbronnen scheiden, er moet een beveiliging zijn tegen opnieuw (automatisch) inschakelen en er moet uiteraard gecheckt worden of de spanning er inderdaad af is. Soms worden stappen overgeslagen wanneer het gaat om een klein klusje. Dat kan een ernstige vergissing blijken te zijn. Overigens zijn er goede beveiligingstechnologieën op de markt die de impact van vlamboogincidenten tijdens werkzaamheden aanzienlijk verkleinen. Voor onderhoudswerkzaamheden kan bijvoorbeeld een functionaliteit worden geactiveerd, die bij een kortsluiting of vlamboog het beveiligingsrelais van de vermogensautomaat versneld afschakelt, zodat de vrijgekomen energie beperkt wordt tot zo’n 25 procent van de maximale doorlaat energie.
Blijf alert en accuraat
De technologie om de kans op vlamboogrisico’s en de impact ervan te beperken is volop beschikbaar. Er is ook voldoende kennis om de oorzaken aan te pakken en de gevolgen te minimaliseren. Maak daar gebruik van als adviseur, installateur en eindgebruiker. Maak ook gebruik van de expertise en productkennis van fabrikanten en hou innovatieve ontwikkelingen bij. En wees vooral accuraat en volg de normen bij alle werkzaamheden. Verval niet in routinematig handelen, blijf altijd alert bij ontwerp, bouw, schakelenen onderhoud van laagspanningsverdeelinstallaties.