RTF / Read The Fucking Manual / Lees de gebruiksaanwijzing!
Waar heb ik het over? Als lichtontwerper zijn we bezig met allerlei soorten projecten, van slagerij om de hoek tot wolkenkrabber in Qatar en alles wat daartussen zit. Regelmatig hebben we projecten die wat complexer en deze hebben een langer ontwikkeltraject. Veel stapjes in het ontwerpproces, we kennen ze allemaal. De brainstormfase, het voorlopig ontwerp, het definitieve ontwerp, het bestek en dan de uitvoeringsfase. En natuurlijk nog afsluitend de evaluatie. U begrijpt dat iedere stap zijn eigen uitdagingen kent, veel meetings, diverse belanghebbenden en het lichtontwerp wordt steeds verder gedetailleerd. Uiteindelijk zijn alle voorbereidingen klaar en gaat het project de markt op, er wordt een aanbesteding gedaan en een installerende partij gekozen. Dan gebeuren er een aantal zaken; de partij die het project heeft binnengehaald gaat nu kijken waar er geld verdiend kan worden. En u voelt het al aankomen, er wordt zeer snel naar het lichtontwerp gekeken. Want waarom zouden we de bedachte materialen gebruiken als het ook veeeeeeeeel goedkoper kan. Of deze, door geld gemotiveerde, keuze altijd wordt doorgezet naar de opdrachtgever is de vraag. (We weten het antwoord.) Maar het blijft voor ons als lichtontwerpers altijd erg vreemd dat een lang proces zomaar om zeep wordt geholpen en terzijde wordt geschoven. Er is namelijk een reden waarom dát armatuur met deze kwaliteiten op die plek wordt toegepast. Dit heeft onder andere te maken met technische, visuele, psychologische, esthetische, biologische en financiële aspecten. En dat kan niet zomaar vervangen worden door iets ander zonder dat dit ten koste gaat van één van de genoemde aspecten. Het rare is dat dit in Nederland heel gewoon is want in het Bouwbesluit staat de geweldige zin “of gelijkwaardig”. Maar zonder overleg met de lichtontwerper weet u niet of dit werkelijk gelijkwaardig is. Het hoeft dan geen verrassing te zijn dat het eindresultaat van een project dan niet in overeenstemming is met de eerder zorgvuldig ontworpen uitgangspunten. Dit is echt een gemiste kans! Natuurlijk zijn er diverse kwaliteitsniveaus waarmee een lichtontwerp ingevuld kan worden maar houdt dan tenminste even ruggenspraak met diegene die het bedacht heeft.
Iets wat uit het bovenstaande ook vaak naar bovenkomt zijn de missers in projecten. Hoe sluiten we de componenten op elkaar aan? Hoe hangen we een armatuur op? Hoe krijgen we gedachte lichtscene werkend? Drivers die doorfikken, ledjes die één lichtflitsje geven en dan overleden zijn, vette vingers op spiegels en condens in een armatuur. Pffff. Ik roep wel eens dat je alleen maar een installateur wordt als je niet wilt lezen. Dit is natuurlijk gekscherend bedoeld maar er wordt vaak gedacht van “oh, zo zou het moeten” en dan gaat het wel eens mis. Wiens schuld is het? Moet de leverancier of fabrikant hiervoor opdraaien? Bereid je goed voor in een project en lees VOORAF de gebruiksaanwijzingen!
Berry van Egten
