‘De keuze van vandaag is je business van morgen’

Tekst: Aribert Guiking
Foto’s: Techniek Nederland

Hoge energietarieven, burgers en bedrijven die massaal zonnepanelen op hun dak willen, nog meer elektrische auto’s die op zoek zijn naar een laadpaal, mensen die al maanden wachten op een warmtepomp, leveringsproblemen bij fabrikanten die cv-ketels produceren; het buitelt over elkaar heen en er is een hoop werk aan de winkel voor de complete technieksector. Maar het vinden van gekwalificeerde mensen is een probleem in een toch al krappe arbeidsmarkt. O ja, en dan blijkt dat het stroomnetwerk vaak al helemaal ‘vol’ zit dus wat moet je met die opgewekte energie via zonnepanelen en windmolens? Wat moet je als installatiebedrijf met al deze zaken en waar moet je beginnen?

Rapport CONNECT2030

John van Vugt, vakspecialist Elektrotechniek bij Techniek Nederland, verwijst direct naar CONNECT2030, een in september 2022 verschenen rapport dat zicht geeft op de belangrijkste ontwikkelingen voor de technieksector op weg naar 2030. Techniek Nederland is samen met drie andere organisaties opdrachtgever van het rapport dat niet alleen is bedoeld als leidraad en inspiratie voor de technieksector zelf, maar ook voor klanten en opdrachtgevers. Ook voor de politiek, de overheid en het onderwijs is het rapport relevant. Het rapport geeft ‘richting aan de strategie van de technieksector en aan de communicatie over de rol en positie van de sector, de installateur en de technisch dienstverlener’.

Met techniek kun je veel, maar je moet de toegevoegde waarde wél kunnen uitleggen

Keuzes maken

Opvallende woorden in deze laatste zin zijn ‘strategie’ en ‘communicatie’, woorden die Van Vugt ook zelf gebruikt; een installatiebedrijf moet volgens hem goed nadenken over welke markten/klanten het wil bedienen en dat je, meer dan voorheen, goed moet communiceren met je opdrachtgever. “Kies als organisatie waarop je je wilt richten, bijvoorbeeld woningbouw en breng goed in kaart wat de klant wil.” Dat is volgens hem belangrijk want, uitgaande van een particuliere woning, wil de bewoner meer dan een goedwerkende cv, verlichting en overal stopcontacten. “Hij heeft zonnepanelen en wil in de toekomst ook een elektrische auto. Of denkt misschien aan een thuisbatterij. Het aantal apparaten in huis is toegenomen, de complexiteit ook en de mogelijkheden zijn groter.”

Integrale oplossingen

Die complexiteit betekent wel dat het lastig wordt om als installateur alles te kunnen overzien en wat doe je dan? “Er zijn honderden fabrikanten, sommige daarvan gaan zich specialiseren, denk bijvoorbeeld aan PV. Dat zie je ook bij installateurs. Aan de andere kant is er een vraag naar integrale oplossingen en dan zit er tussen specialisme en totaalinstallateur ook nog heel veel. Maak een keuze: wat wil je en wat kun je? De keuze van vandaag is je business van morgen. Bij een groot project is (bij de opdrachtgever, AG) de vraag: willen wij één partij die een totaaloplossing maakt of kiezen wij voor experts? Dat betekent dat ze een groot aantal verschillende partijen moeten inhuren. Als installateur weet je dat de ene keer voor het een, soms voor het andere wordt gekozen.”

Nieuwe vaardigheden

Als het gaat over de particuliere woningbouw dan zal er bij nieuwbouw direct gekeken worden naar een totaaloplossing. Bij bestaande bouw ligt dat anders. Van Vugt, zo’n 40 jaar werkzaam in de elektrotechniek, kijkt naar de historie. “Zo’n 20-30 jaar geleden was een klimaatinstallatie een cv-ketel die met gas water verwarmde en dat rondpompte. In huis was er een onderverdeling in groepenkast, verlichting en warmte. Klimaat en elektra waren gescheiden vakgebieden.” Die scheiding is verleden tijd nu de energietransitie echt vaart krijgt. Consumenten willen dat hun zonnepanelen aan het net worden gekoppeld, overwegen een warmtepomp en dromen van een Tesla voor de deur. Hierover verwachten ze advies van hun installateur. Dat vraagt om méér communicatieve en adviesvaardigheden.

Technisch vakmanschap blijft de basis, maar denken vanuit de klant wordt steeds belangrijker

Duurzame installateur

Al in CONNECT2025 uit 2017, de voorloper van het rapport CONNECT2030, werd geconstateerd dat de installateur in veel huishoudens een vertrouwensfunctie heeft en dat neemt als gevolg van onder meer de verduurzaming alleen maar toe. De mogelijkheden om van alles aan elkaar te koppelen zijn er, maar niet iedereen wil ineens van het gas af, een airco, een warmtepomp en een laadpaal, maar ‘later’ misschien wel. “Het wordt naast installeren steeds meer informeren en communiceren”, concludeert Van Vugt. “Met techniek kun je veel, maar je moet de toegevoegde waarde wél kunnen uitleggen. Mensen willen nu waarschijnlijk vooral energie besparen, anderen willen ook energie opwekken. Je moet als installateur kennis en kunde hebben van veel verschillende zaken. Kun je dat, wil je dat of moet je je specialiseren? Technisch vakmanschap blijft daarbij altijd de basis, maar tegelijkertijd wordt denken vanuit de klant steeds belangrijker.”

Van het gas af

Verduurzaming met technische aanpassingen vindt nu meestal plaats op het niveau van individuele woningen. Opschaling is nodig om de klimaatdoelen te halen. Elektrotechnicus Van Vugt: “Dat kan alleen als we meer kunnen standaardiseren, bijvoorbeeld door gelijksoortige woningen in één keer aan te pakken. Dat is de uitdaging waar we voor staan. De vraag naar verduurzaming wordt alleen maar groter. Consumenten willen hun energierekening omlaag brengen door zelf energieproducent te worden. Daarvoor doen ze een beroep op hun installateur.”

Veranderende rol installateur

Van Vugt ziet onder meer als gevolg van de energietransitie de rol van de installateur veranderen. “In de toekomst gaat de installateur zich met meerdere zaken bezighouden. Ten eerste het goed inzichtelijk krijgen met de opdrachtgever wat je wilt met het gebouw en hoe je dat goed en veilig kunt realiseren. Ten tweede de installatie koppelen aan het net en ervoor zorgen dat de energievoorziening stabiel blijft wanneer duurzame energie wordt opgewekt. Daarnaast zie ik een derde functie waarbij de installateur een intermediair is tussen netbeheerder en consument. Een soort regiefunctie tussen opdrachtgever en energiebedrijf. De installateur brengt niet alleen de energievraag in kaart, maar regelt ook een passende netaansluiting.” Feitelijk is volgens Van Vugt de communicatie tussen installateur en consument al intensiever geworden. “Het belang van zaken als onderhoud, service en inspectie wordt steeds groter en daarmee de betrokkenheid van de installateur. De installateur is niet langer alleen een uitvoerder, maar adviseert, ontwerpt, voert de werkzaamheden uit én verzorgt beheer en onderhoud.”

Toekomstbehendig

Doordat het mogelijk is om technische systemen met elkaar te verbinden, zullen installateurs anders moeten gaan denken. Het plaatsen van zonnepanelen, het installeren van batterijen en het plaatsen van een laadpaal zijn misschien verschillende vakgebieden, maar ze hebben met elkaar te maken. Althans, dat kan. “Het zijn stukjes techniek, maar het is allemaal technologie in de totaaloplossing. Grenzen zullen doorbroken moeten worden want er komt steeds meer samenhang. Tegelijkertijd blijft er ook ruimte voor bedrijven die zich specialiseren.”

Van Vugt adviseert ondernemers die hun strategie tegen het licht willen houden en heldere keuzes willen maken om de toekomstverkenning CONNECT2030 te lezen. Het rapport is te downloaden via startmetconnect.nl. Het modewoord ‘toekomstbestendig’ is in het rapport nauwelijks te vinden. In plaats daarvan introduceert het rapport ‘toekomstbehendigheid’. Bedrijven en organisaties zullen daarover moeten beschikken. Van Vugt: “Je kunt de toekomst niet precies voorspellen, maar je kunt je er als organisatie wel op voorbereiden dat het anders is dan vandaag. Daar gaat het in essentie om.”